معنا در مسکن، بازخوانی روایت مسکن دیروز برای زندگی امروز

چکیدهخانه فضای بلافصل مرتبط با زندگی آدمی است. فضایی که از آن تاثیر می گیرد و بدان تاثیر می گذارد. این فضا در پیوند با مفهومی پیچیده یعنی خانواده به عنوان اصلی ترین نهاد اجتماعی و جزء لاینفک خانه ی ایرانی- اسلامی معنا می یابد. پیوند میان خانه، خانواده و زندگی جاری در آن، می تواند مفهومی ماندگار و جاودانه برای ساکنان خانه خلق کند. در جامعه ی امروز، به علت پیچیدگی های اجتماعی پدید آمده و رسوخ اندیشه ی مدرن در مفاهیم عمیق و سنتی زندگی، نوعی گسست و انفصال بین کالبد خانه و معنا و مفهوم زندگی پدید آمده است. هدف این مقاله بررسی مفاهیم سکونت در معماری خانه های سنتی ایران و مقایسه ی آن با مفاهیم زندگی مدرن و در پی آن آسیب شناسی مفاهیم تحول یافته ی زندگی امروز و ارائه ی چند رهنمود از مفاهیم سکونت سنتی است. مسکن اسلامی علاوه بر پاسخ گویی به نیازهای مادی، عهده دار برقراری آرامش معنوی و بستر پاسخگویی به نیازهای روحی انسان، چون تفکر، عبادت و آرامش قلب نیز بوده است، اما برخی نگرش های سوء و عوامل مخرب، سکونت امروز را دستخوش تغییر قرار داده و به تبع آن شاهد افول ارزش ها و تضعیف مفاهیم والای سکونت هستیم. در این مقاله برخی از این عوامل و تبعات منفی آنها شناسایی و تحلیل شده است که از آن جمله می توان به تضعیف اصالت و هویت مسکن، فقدان آرامش روحی و روانی، کاهش حرمت و امنیت و شکل گیری نگرش اقتصادی به جای نگاه ارزشی به مسکن اشاره کرد. نتیجه اینکه با تامل و تعمق در روش زندگی و توجه به سازوکار سکونت اسلامی و همین طور بازنگری در برنامه ریزی و طراحی مسکن از طریق الزام طراحان در تبعیت از اصول معماری و شهرسازی اسلامی و اصلاح نظام آموزش معماری می توان موجبات احیای مجدد مفاهیم سکونت اسلامی در مسکن امروز را فراهم آورد.